Том 3, № 3 (2021)

Бұл жұмыстың өзектілігі жалпы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ компаниялар тобында, атап айтқанда, пайдаланылатын сорғы-компрессорлық құбырлардың қызмет ету мерзімін ұзарту арқылы «Өзенмұнайгаз» АҚ-да операциялық шығындарды төмендету қажеттілігінен туындап отыр. Осыған байланысты жүргізілген зерттеулер мен сынақтардың мақсаты ұңғымалардың әр топтары үшін сорғы-компрессорлық құбырлардың оңтайлы материалын таңдау болып табылады. Ұңғымаларды дұрыс топтастыру (PSL аудандастыру) сорғы-компрессорлық құбырлардың оңтайлы материалын таңдау үшін де маңызды. Мақалада ұңғымаларды топтарға бөлудің әдістемесі мен сипаттамалары берілген (PSL – аудандастыру). «Өзенмұнайгаз» АҚ кен-орындарында сорғы-компрессорлық құбырлардың тез тозуына ықпал ететін себептерді талдау (қажалу,тотығу) мен оларды шешуге арналған ұсыныстар берілді.

Бұл мақалада Қаражанбас мұнай кен-орнында суландырудың тиімділігін анықтайтын проблемалардың геологиялық себептері, игеру барысында өнімді қабаттарды толық қамтуды арттыруда қолданылатын әдістерге шолу жасалып, бу мен суды кезектестіріп айдау, тотығу ұңғымаларының қабылдау профильдерін теңестіру (ҚПТ), сондай-ақ біркелкі және ұқсас өнімді қабаттармен шектелген көрші кен-орнында қолданылған гель-полимерлі суландыру технологиясы туралы баяндалған. Аталған әдістердің көмегімен әсер ететін үлескілерді таңдау мақсатында кен-орнының жекелеген нысандарында игеру көрсеткіштерін дифференциалды талдау нәтижелері берілген. Осы кен-орнының таңдалған үлескілерінде тотығу ұңғымаларының ҚПТ әдісін қолдану тиімділігін талдау нәтижелері берілген.

Бұл жұмыста гудрон мен ұсақталған жанғыш тақтатас қоспасы негізінде мотор отындарының компоненттерін алу термокрекинг процесіне байланысты зерттеулер туралы баяндалған. Технологиялық параметрлерді оңтайландыру нәтижелері келтіріліп, (тақтатас концентрациясы, температура мен процестің ұзақтығы) осы процестің материалдық балансы жасақталды (масс.%). Бір сатылы өңдеу кезінде салыстырмалы түрде, жеңіл жағдайда, (5 МПа, 425°C шикізатты берудің көлемдік жылдамдығы 1,0 сағ-1) гудронның терең деструкциясы жүзеге асады (бастапқы гудронға есептегенде қайнау температурасы 200°C дейінгі бензин фракциясы ~12 масс.%; қайнау температурасы 200–370°С орташа дистиллятта ~43-44 масс.%; қайнау температурасы 370°C-тан жоғары термокрекинг шикізаты ~15-16 масс.%). Түзілген кокс тәрізді өнімдер мен шикізаттың құрамындағы ванадий (V) мен никель (Ni) тақтатастың минералды бөлігінде жиналып, процес барысында түзілгн сұйық өнімдермен бірге реакциялық аймақтан шығарылды.

Қазіргі таңда мұнай өндіруді, атап айтқанда, су буын пайдалану арқылы жылу беруді арттырудың қолданыстағы әдістерінің тиімділігін арттыру ерекше маңызды және өзекті болып табылады. Дәстүрлі емес көмірсутектер кен-орындарында, атап айтқанда тұтқырлығы жоғары және битумды мұнайды игеру сатысында катализді қолдану осы мәселені шешуге мүмкіндік береді.Бұл жұмыс Ашальчинск кен-орнының ауыр мұнайы қасиеттерінің каталитикалық акватермолиз процесіне байланысты өзгеруіне байланысты зерттеулерге арналған. Мұнай үлгілері 24 сағат бойы 200 және 250 °C температурамен жоғары қысымды реакторда бу-жылу әсеріне ұшыраған құмтас сығындыларынан жасалды. Каталитикалық композиция ретінде сутегі донорымен қоса наноөлшемді темір оксиді (II, III) қолданылды. SARA-analysis нәтижелері бойынша 200°C температурада темір оксиді өзінің каталитикалық қасиеттерін өзгертпейтіні анықталып, ауыр мұнайдың компоненттік құрамының айтарлықтай жақсаруы байқалмаған. Шайырлар мен асфальтендердің ыдырауы тек 250°C температурада термокаталитикалық өңдеуден кейін байқалды. Бұл процесс мұнайдың жеңіл көмірсутектермен байытылуына әкеледі және ол ГХ-МС деректерімен расталды. Мұның бәрі ауыр мұнайдың тұтқырлығының каталитикалық емес процеспен салыстырғанда 1140 сП-дан 37 сП-ға дейін айтарлықтай төмендеуін қамтамасыз етті, ал 250°C температурада термокаталитикалық әсер нәтижесінде құмтаста адсорбцияланған кокс тәрізді заттардың пайда болуы ТГ-ДСК нәтижелері бойынша анықталды.

Бұл жұмыста өндірістік геофизикалық деректерді түсіндіру мен бұрғылау Жұмыстары үшін маңызды Оңтүстік Маңғышлақтың триас шөгінділерінің Карбонатты жыныстарының сүзу-сыйымдылық қасиеттерінің шекті мән Дерін анықтау қарастырылған.

Литологиялық құрамы бойынша триас шөгінділері өндірістік мәні бар қоймалардың екі түрімен – терригенді және карбонатты түрінде қалыптасқан. Карбонат қоймалары орта триастың вулкан-доломит және вулкан-әктас қабаттарында орналасқан. Бұл жыныстарға коллектордың күрделі түрі тән: кеуекті-жарықшақ, кеуекті-қуысты және жарышақты. Жоғарғы триас шөгінділері орта триас шөгінділері кешен үстімен эрозия бойымен жүреді және ауыспалы туфас, сазды-құмды және сазды жыныстардан құралған. Полимик тикалық құмтастар әр түрлі дәрежеде мұнаймен қаныққан, және оларда мұнай шөгінділері кездеседі.

Коллектордың сандық критерийлерін негіздеу үшін тау жыныстарына өткізілген арнайы зертханалық зерттеу кезінде алынған нәтижелер қолданылды. Реактивтер көмегімен мұнайды айдау кезінде физикалық және гидродинамикалық сипаттамалары анықталған фильтрациялық зерттеулер жүргізілді. Алынған параметрлер «коллектор-коллектор емес» корреляциясын құру үшін пайдаланылды. Кеуектілігі мен өткізгіштігі судың қалдық құрамының параме трімен, сондай-ақ динамикалық кеуектілік пен ашық кеуектілік арасындағы тәуелділіктерді қолдана отырып, сүзу-сыйымдылық қасиеттерінің шекті мәндері анықталды.