ХIХ - начало ХХ века как особый этап в истории татарского литературного языка
- Авторы: Гилемшин Ф.Ф.1
-
Учреждения:
- Казанский научный центр Российской академии наук
- Выпуск: Том 20, № 2 (2023): МЕЖДУ ЛЕСОМ И СТЕПЬЮ: ЯЗЫКИ И ЛИТЕРАТУРЫ НАРОДОВ ПОВОЛЖЬЯ И УРАЛА
- Страницы: 216-226
- Раздел: Языковые процессы
- URL: https://journal-vniispk.ru/2618-897X/article/view/326693
- DOI: https://doi.org/10.22363/2618-897X-2023-20-2-216-226
- EDN: https://elibrary.ru/KNLFAD
- ID: 326693
Цитировать
Полный текст
Аннотация
Рассматривается один из ключевых периодов формирования татарского литературного языка - ХIХ - начало ХХ в. Дается развернутая картина функционирования и взаимодействия различных вариантов языка, определяется важная роль произведений художественной литературы в его последовательном становлении. На примере отдельных памятников словесности показана значимость процесса контактирования языков, диалога культур, сосуществования религиозных представлений, образно-символических кодов. Подчеркнуто особое место арабо-персидских заимствований в процессе развития литературного языка. Ставится вопрос об интеллектуальном статусе реципиента, его потенциальной способности понимать родственные тюркские языки, функциональные стили татарского языка. Показан большой вклад национальной гуманитарной интеллигенции в обогащение литературного языка, кратко рассмотрен феномен татарского просветительства. Обозначено первостепенное значение художественного перевода в функциональном расширении стилей татарского языка, усилении его эстетической составляющей. Отдельное внимание уделено газете «Таржиман».
Об авторах
Флер Фоатович Гилемшин
Казанский научный центр Российской академии наук
Автор, ответственный за переписку.
Email: ptpj@rudn.ru
ORCID iD: 0000-0003-1957-5042
доктор филологических наук, ведущий научный сотрудник лаборатории многофакторного гуманитарного анализа и когнитивной филологии
Российская Федерация, 420111, Республика Татарстан, г. Казань, ул. Лобачевского, 2/31Список литературы
- Mirkhaev, R.F., Gumerov, I.G. 2015. “The system of forms of existence of the Tatar language in the late XIX — early XX centuries”. Filologiya i kul’tura 1 (39): 49–53. Print. (In Russ.).
- Fonetika. Grafika: yazma traditsiyalәr, norma һәm variantlylyk [Phonetics. Graphics: written traditions, norm and variability]. 2015. In Tatar әdәbi tele tarikhy (XIII gasyr — XX iөz bashy) [History of the Tatar literary language (XIII century — early XX century)]. Composed and edited by I.B. Bәshirova, F.Sh. Nurieva, E.Kh. Kadyirova, F.M. Khisamova. Kazan: TӘһSI publ. Print. (In Tatar)
- Serebrennikov, B.A. 1988. The role of the human factor in language. Language and thought. Moscow: Nauka publ. (In Russ.).
- Tenishev, E.R., ed. 1988. Comparative-historical grammar of Turkic languages. Morphology. Moscow: Nauka publ. Print. (In Russ.).
- Tenishev, E.R., and A.V. Dybo, eds. 2006. Comparative-historical grammar of Turkic languages. The Proto-Turkic language is the basis. Picture of the world of the pra-Turkic ethnos according to the language. Moscow: Nauka publ. Print. (In Russ.).
- Җәlәi, L. 1938. “Tukai telendә figyl’lәr” [Verbs in the language of Tukay]. Sovet әdәbiyaty 4: 58–66. Print. (In Tatar)
- History of Tatar literature. Vol. 2. XV — XVIII centuries. 2014. Kazan: Tatar kitap nәshriyaty publ. Print. (In Tatar)
- Tatar әdәbiyaty tarikhy. Urta gasyr dәvere [History of Tatar literature. Middle Ages]. 1984. Kazan: Tatar kitap nәshriyaty publ. Print. (In Tatar)
- Bәshirova, I.B. 2015. Iske tatar yazma әdәbi tele [Old Tatar written literary language]. In Tatar әdәbi tele tarikhy. T. 1 [History of the Tatar literary language. Vol. 2. ], 21–206. Kazan: TӘҺSI publ. Print. (In Tatar)
- Nasyiri, K. 1974. Sailanma әsәrlәr: ike tomda [Selected works in two volumes]. Kazan: Tatar kitap nәshriyaty publ. Print. (In Tatar)
- Tatar әdәbiyaty. XIX iөz: Yugary uku iortlary өchen [Tatar literature. XIX century. For higher educational institutions]. 1957. Kazan: Tatknigoizdat publ. Print. (In Tatar)
- Mөkhәmmәtshin, Z.M. 2001. Fatikh Khalidineң iҗat mirasy [The creative legacy of Fatih Khalidi]. Kazan: Taң — Zarya publ. Print. (In Tatar)
- Gimadeeva, L.I. 2000. “Historical and linguistic analysis of the language of the newspaper ‘Terdzhiman’ (1883–1918) by I. Gasprinsky”: Candidate Thesis. Kazan. Print. (In Russ.).
- Nasyiri, K. 1975. Sailanma әsәrlәr: ike tomda [Selected works in two volumes]. Kazan: Tatar kitap nәshriyaty publ. Print. (In Tatar)
- Nurieva, F.Sh. 1999. ‘Nakhj al-Faradis’ by Mahmud al-Bulgari. Kazan: Fen publ. Print. (In Russ.).
- Nurieva, F.Sh. 2004. Formation and functioning of the Turkic-Tatar literary language of the Golden Horde period: Doctoral Thesis. Kazan. Print. (In Russ.).
- Bәshirova, I.B. 1979. Sәngat’le chәchmә әsәrlәr tele [The language of artistic prose]. Kazan: Tatar kitap nәshriyaty publ. Print. (In Tatar)
Дополнительные файлы
